*** Deze mededeling werd verspreid door schepen van Leefmilieu & Duurzaamheid Joost Venken, schepen van Groen Valerie Del Re en schepen van Grondbeleid Tom Vandeput *** Zo'n drie hectare KMO-grond maakt de komende negen jaar deel uit van het Hasseltse stadsnatuurpark Tommelen. Het stadsbestuur nam deze beslissing in het kader van de vernieuwing van de beheersovereenkomst met Natuurpunt vzw. Het nieuwe gedeelte moet een beschermingszone vormen voor de kwetsbare bewoners van de 'boemekoeters'.

OUDE BOMKRATERS, NIEUWE POELEN

Tommelen - in de volksmond ook wel gekend als de 'boemekoeters' - is een stedelijk natuurpark van net geen 12 hectare groot, gelegen buiten de Hasseltse Singel tussen de Spoorwegstraat en de autosnelweg E313. Het park wordt gekenmerkt door de vele poelen - souvenirs van een geallieerd bombardement op het station van Hasselt in april 1944. Deze volgelopen bommenkraters herbergen vandaag een zeer waardevolle verscheidenheid aan dieren en planten.

NATUURLIJKE BUFFER

Om het sinds 2004 erkende natuurgebied en haar bewoners nog beter te beschermen voeg Stad Hasselt er een aantal percelen aan toe. De combinatie van ongeveer 110 permanente en droogvallende poelen met een structuurrijk grasland vormt vandaag de ideale leefomgeving voor 13 soorten waterjuffers en libellen, 15 soorten dagvlinders, meer dan 200 plantenspecies en 7 verschillende soorten amfibieën waaronder de Europees beschermde kamsalamander. De nieuw toegevoegde percelen vormen een beschermingszone rondom deze zeer waardevolle biotoop.

GROENE ADEMRUIMTE

Daarnaast maakt deze beslissing ook deel uit van Hasselts ambitie om de nog resterende groene ruimtes in Runkst maximaal beschermen, verbinden en toegankelijk maken voor de buurt. Runkst kent vandaag een vrij hoge bebouwingsdichtheid. Het buurtgroen kan figuurlijk en - gezien de positieve effecten op fijn stof en CO2 - ook letterlijk meer ademruimte geven aan de wijk en sterker bijdragen tot de leefkwaliteit.

BOVENLOKAAL GROEN EN WIJKGROEN IN RUNKST

Daarom maakten de stadsdiensten een inventaris op van alle nog aanwezige groene ruimtes. Die deelden we vervolgens op in twee categorieën: bovenlokaal groen en wijkgroen. Het strooibos, de volkstuintjes in de Tesch, het nieuwe park achter het jeugdhostel en Tommelen behoren omwille van hun aantrekkingskracht tot ver buiten de wijk tot het bovenlokaal groen. Deze parken willen we maximaal beschermen en waar mogelijk verder uitbreiden of verder vertakken in de wijk. Daarnaast telt Runkst verschillende groene binnengebieden. Deze kunnen van zeer grote waarde zijn als wijkgroen, maar zijn niet allemaal even toegankelijk. Hun meerwaarde voor de buurt is vandaag dus sterk onderbenut. Waar mogelijk en wenselijk willen we ze dan ook beter bereikbaar en meer zichtbaar maken.

VOORKOMEN HITTE-EILANDEFFECT

Het vrijwaren van de groene ruimtes is ook belangrijk voor het voorkomen van het stedelijk hitte-eilandeffect. Dit ontstaat wanneer warmte 's avonds en 's nachts niet uit de stad kan ontsnappen omdat ze gevangen zit tussen de hoge(re) gebouwen of omdat materialen zoals beton dan pas hun overdag verzamelde warmte beginnen afgeven. Die warmte cumuleert en zorgt ervoor dat een stadskern moeizaam afkoelt. Het effect is in onze stad op warme dagen zeer uitgesproken. Het gebied binnen de kleine ring vormt dan een echte hotspot. Temperatuurverschillen met de omliggende gebieden kunnen oplopen van 3 tot 6 °C. De grote boosdoeners zijn het gebrek aan vegetatie en de overvloed aan verharde oppervlakten. Binnen de grote ring is het koeler op de plaatsen waar meer groen en open ruimte is. Dit was duidelijk merkbaar uit de studie die het stadsbestuur liet uitvoeren door de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek. Daaruit bleek dat Tommelen een verkoelend effect heeft op de naaste omgeving.

DRIE EXTRA HECTAREN

Om het beheer over Tommelen in goede banen te leiden, sloot de Stad negen jaar geleden een overeenkomst af met Natuurpunt vzw. Die aflopende overeenkomst verlengt de stad nu opnieuw voor een periode van negen jaar. Tot april 2025 zal Natuurpunt vzw opnieuw instaan voor alle natuurbeheerswerken. Het krijgt ook de toestemming om er wetenschappelijk onderzoek en educatieve excursies te organiseren. Het verschil met de vorige overeenkomst is dat Stad Hasselt de braakliggende percelen aan de oostzijde - met bestemming 'KMO-zone' - voor een periode van maximum negen jaar toegevoegd heeft aan de beheersovereenkomst. Het gaat om een oppervlakte van drie hectaren. Op de foto is dat gebied in het blauw omlijnd.

110 POELEN

Het stadsnatuurpark Tommelen bestaat uit 110 poelen. Ze ontstonden in april 1944 naar aanleiding van Amerikaanse tapijtbombardementen op het Hasseltse station, toen een vitaal spoorwegknooppunt. Naast grote materiële schade veroorzaakten de ontploffingen ook heel wat menselijk leed. In Hasselt en Kuringen werden 107 burgers gedood en vielen er 144 gewonden. Vele geallieerde projectielen kwamen terecht in de weilanden achter het spoorwegemplacement en vormden een maanlandschap met bomkraters die zich met water vulden. Ondanks het feit dat alle poelen in dezelfde periode ontstonden verschillen ze onderling in oppervlakte en diepte. Zwaardere bommen veroorzaakten brede en diepe kraters die permanent water houden. Lichtere bommen maakten kleinere kraters die tegenwoordig droogvallen tijdens de zomer.

KAMSALAMANDER

In de loop van de jaren verdween een groot deel van de bomkraters. Toch bleven er zo'n 110 gevrijwaard, wat nu resulteert in een klein maar zeer divers en uniek natuurgebiedje 'Tommelen'. Tommelen is uitgegroeid tot één van de belangrijkste voortplantingsbiotopen van de zeldzame kamsalamander in Vlaanderen. Daarnaast is het nog steeds een van de best bewaarde relictzones van de militaire operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog. De combinatie van een boeiende cultureel-historische context en waardevolle natuur maakt van Tommelen een uniek beschermd natuurgebied.

MEER INFO EN BEZOEKEN

Via een wandelpad is Tommelen vrij toegankelijk.